Jeff Lebowe // 20/3/2020
Dịch bỏi Red PeaceNấm thức thần Psilocybin và LSD là hai chất thức thần cổ điển phổ biến nhất, nhưng bạn có biết sự khác biệt về hiệu ứng giữa chúng không?
Nấm thần và LSD là hai chất thức thần cổ điển nổi tiếng, nhưng đôi khi, những người tò mò muốn có một chuyến trip (cuộc du hành với chất thức thần) lần đầu tiên có thể không hiểu đầy đủ về sự khác biệt giữa hai loại chất thức thần này. Đối với người mới bắt đầu, nấm thần (viết tắt là “shroom”) là một dạng nấm mốc hữu cơ mọc tự nhiên. Trong khi LSD, hay còn được gọi là acid (lysergic-acid-diethylamide), là một hợp hợp chất được tổng hợp từ chiết xuất từ nấm cựa gà mọc trên lúa mạch đen và một số ngũ cốc khác. Chuyến trip của LSD có thể kéo dài gấp đôi thời gian một chuyến trip của nấm thần.Tuy vậy, một trip/cuộc du hành thì vẫn là một chuyến trip, và vì vậy không ngạc nhiên khi nhiều chất được phân loại là “thức thần” có chung những đặc điểm quan trọng đáng lưu ý, chẳng hạn như sự tương tự về cấu trúc phân tử, khả năng gây nghiện thấp và chức năng đối kháng – đảo ngược tác động với nhóm thụ thể 5-Hydroxytryptamine (5-HT), gây ra sự dư thừa serotonin trong khe tiếp hợp giữa các tế bào thần kinh. Có lẽ do những điểm tương đồng này, hiện tượng “trải nghiệm thức thần”, bất kể nó được mang lại bởi acid hay nấm thần, hoặc bất kỳ chất thức thần nào khác, đều có thể có ảnh hưởng tương đồng (và phần lớn là tích cực) đến ý thức của con người. Tuy cả nấm thần và acid đều gặp nhau tại vùng đất của khái niệm thức thần, mỗi thứ lại có thể tạo ra những trải nghiệm về môi trường xung quanh khác nhau rõ rệt, thời gian bắt đầu hiệu ứng, thời lượng và hiệu ứng hình ảnh. Sau đây là những sự khác biệt giữa chúng.
Những hiệu ứng của nấm thầnNấm thần Psilocybin, được các nhà nghiên cứu về nấm gọi là Psilocybe, là loại nấm có thể được tìm thấy ở mọi lục địa có môi trường sống phù hợp. Theo các truyền thống của các tộc người hoang dã tôn thờ thần linh nơi coi shaman – thầy tư tế – như một vị sứ giả có khả năng giao tiếp với thần linh, con người đã sử dụng những loại nấm thần này trước cả sự xuất hiện của những nền văn minh hiện đại. Nấm thần chứa nhiều hợp chất tác động đến hệ thần kinh, trong đó nổi bật nhất là psilocybin, psilocin và baeocystin. Các hợp chất này có tỷ lệ khác nhau giữa các loài nấm thần khác nhau của chi Psilocybe, và sự đa dạng này thể hiện trên sự khác biệt từ trung bình đến đáng kể về thời gian bắt đầu hiệu ứng, nội dung và thời lượng của trải nghiệm. (Tất nhiên là trạng thái tinh thần của bạn cũng như bối cảnh hiện tại cũng sẽ tác động đến trải nghiệm.)Điều thú vị là, không phải psilocybin, mà chính psilocin mới là hợp chất tác động đến thần kinh, là tác nhân gây ra hiệu ứng trong sự nhìn nhận thế giới xung quanh – khiến người dùng có những góc nhìn metaphysical (siêu hình) về thực tại. Sau khi hấp thụ psilocybin, gan sẽ dephosphorylate – loại bỏ phân tử phốt pho khỏi psilocybin và tạo ra psilocin, có khả năng liên kết với nhiều thụ thể não trong nhóm 5-HT (thụ cảm serotonin).
Khi liên kết này được hình thành, nó sẽ kích thích sự thay đổi mạnh mẽ trong trạng thái hóa học của hệ thần kinh, bao gồm sự hình thành thần kinh (tạo ra các tế bào não bộ mới), tạo ra trạng thái siêu liên kết giữa các mạng lưới não bộ, đi cùng với sự suy giảm của Mạng lưới chế độ mặc định (DNM- Default Mode Network), có thể đưa đến trạng thái Ego death – “Sự biến mất hoàn toàn của bản ngã”, và tạo ra sự dư thừa serotonin trong khe tiếp hợp giữa các tế bào thần kinh. Sự dư thừa này được cho là nguyên nhân mà nấm thần gây ra cảm giác hưng phấn, ngập tràn tình yêu và kết nối, trong khi trạng thái siêu liên kết giữa các mạng lưới não bộ cho phép bạn tăng cường sáng tạo – think outside of the box – “suy nghĩ mở với những góc nhìn mới”, nó xóa bỏ các lối mòn suy nghĩ tiêu cực và giảm thiểu phản ứng của tình trạng lo sợ. Sự suy giảm của DNM – Mạng lưới chế độ mặc định được giả thuyết là đem đến góc nhìn ít bị ảnh hưởng bởi cái tôi hơn, trong khi trải nghiệm sự biến mất hoàn toàn của bản ngã có thể xuất hiện khi hấp thụ liều lượng lớn nấm thần.
Hiện tại, liên bang vẫn cho rằng psilocybin vẫn là một chất bất hợp pháp, ngoại trừ ở Denver, Oakland và Santa Cruz. Chiến dịch hợp pháp hóa tại California cũng đang đặt mục tiêu nhằm hợp pháp hóa nấm thần psilocybin trên toàn tiểu bang trong kỳ bầu cử sắp tới. Psilocybin ở dạng tổng hợp đã được FDA nhanh chóng theo dõi để trở thành một loại thuốc được chỉ định kê đơn trong liệu pháp tâm lý hỗ trợ điều trị trầm cảm và trong sử dụng với mục đích trị liệu và phát triển tâm linh – Entheogen.
Hiệu ứng của psilocybin bao gồm cảm giác hưng phấn, thay đổi quá trình suy nghĩ và cảm nhận về thời gian, tăng cường cảm giác, hoán đổi cũng như kích hoạt nhiều kênh tiếp nhận tín hiệu giác quan đem lại các trải nghiệm theo kiểu “nhìn thấy âm thanh, nếm được từ ngữ, nghe được hình ảnh, … hay cảm nhận được nhiều cảm giác trong cùng một lúc, ảo giác thị giác, cảm giác tâm linh hoặc thần bí, sự biến mất hoàn toàn của bản ngã, và thậm chí cả cảm nhận tồn tại bên ngoài cơ thể vật lý. Ngoài những hiệu ứng tức thời này, psilocybin cũng đã được chứng minh là mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe tâm lý, điều trị hiệu quả các triệu chứng của nhiều tình trạng tâm lý như trầm cảm hay OCD – Rối loạn ám ảnh cưỡng chế, thay đổi tích cực các giá trị đạo đức như sự đồng cảm và tăng cường cảm nhận là một với tạo hoá và vũ trụ như một thể thống nhất. Trong khi hầu hết các hiệu ứng nêu trên xảy ra trong tâm trí, psilocybin cũng có một số hiệu ứng khác đáng chú ý về thể chất (khi hấp thụ liều lượng vừa phải đến liều cao) như tăng nhịp tim, lạnh tay chân, hay khó chịu đường tiêu hóa ở một số người sử dụng. Sự khó chịu về thể chất này, cùng với những sắc thái có phần thiên về tâm linh, hữu cơ và nhuốm màu nội tâm mà trải nghiệm psilocybin thường mang theo, là một trong những điểm tương phản chính với LSD.
Lịch sử và những hiệu ứng của LSD
Acid cũng làm thay đổi sâu sắc nhận thức, tâm trạng và nhiều quá trình nhận thức khác thông qua tác động lên hệ thống serotonergic — liên kết với một số thụ thể 5-HT (tương tự như psilocybin). Tuy nhiên, khác với psilocybin, LSD còn tác động lên cả hệ thống dopaminergic, hệ thống này đảm nhiệm các quá trình nhận thức như học tập, hệ thống phần thưởng và động lực. Sự kết hợp của các tác động này tạo ra dư thừa cả serotonin và dopamine, do đó làm cho trải nghiệm LSD trở nên “hướng ngoại” và dồi dào năng lượng hơn. Ngoài những cảm giác hưng phấn và kết nối với vũ trụ được được khơi gợi bởi tất cả các chất thức thần nói chung, LSD thường tăng cường mạnh mẽ trí tưởng tượng và các giác quan, kích thích luồng chảy nhanh chóng của những suy nghĩ và ý tưởng, khởi tạo các mẫu hình kính vạn hoa đầy sắc màu đồng bộ với kích thích thính giác.
Trong dòng chảy của lịch sử, acid ít có trong ghi chép hơn nấm thần psilocybin, vì các chủng nấm ergot mà từ đó người ta chiết xuất ra được acid này chỉ xuất hiện ở một số khu vực địa lý nhất định sau một thời kì môi trường ẩm ướt đặc thù. Được biết đến và nghiên cứu nhiều hơn là phiên bản tổng hợp LSD, được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1938 bởi Albert Hoffman, một nhà hóa học làm việc cho công ty dược phẩm Sandoz của Thụy Sĩ. Ông không hề biết về các đặc tính tác động tới hệ thần kinh của nó và đã dự định sử dụng nó như một chất kích thích hệ tuần hoàn và hô hấp. Trong lần thử nghiệm đầu, ông đã không thấy nó thể hiện được tiềm năng đủ hứa hẹn nào cho mục đích dự định kể trên và do đó tạm hoãn lại 5 năm cho đến ngày 16 tháng 4 năm 1943, khi Hoffman quyết định xem xét lại loại thuốc này.
Trong lần tái tổng hợp thứ hai này, ông đã vô tình hấp thụ với liều lượng tương đương với một liều thấp, ông mô tả kết quả trải nghiệm là “một trạng thái như trong mơ, cảm nhận một dòng chảy liền mạch các hình ảnh dị thường, hình dạng đặc biệt đầy màu sắc sắc như trong kính vạn hoa.” Ba ngày sau, vào ngày 19 tháng 4, ông chủ ý dùng 250 microgram (một liều lượng khá lớn) để kiểm nghiệm và xác thực rằng đó thực sự là nguyên nhân của trải nghiệm trước đó của ông. Khả năng nhận thức và kết nối với thực tại của ông giảm đi nhanh chóng và trong khi cảm thấy vô cùng lo lắng và khó chịu, ông đã nhờ một trợ lý phòng thí nghiệm chở ông về nhà bằng xe đạp. Chuyến đi xe đạp này đã trở thành một trong những sự kiện mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử nền văn hoá thức thần và hiện được những người nhiệt tâm đối với chất thức thần trên toàn thế giới kỷ niệm là Ngày Xe Đạp.
Sau những trải nghiệm này, Hoffman tin tưởng rằng loại thuốc này có thể là một công cụ mạnh mẽ áp dụng cho tâm lí học. Nó được Sandoz giới thiệu như một loại thuốc thương mại vào năm 1948 và đến giữa những năm 1950, một số nghiên cứu đã được tiến hành để điều tra hiệu quả của nó trong việc điều trị chứng nghiện rượu, lo âu và trầm cảm – với kết quả thành công đáng kinh ngạc. CIA thậm chí còn quan tâm đến nó để thử nghiệm khả năng kiểm soát tâm trí, một phần của chương trình MK-ULTRA tuyệt mật của họ. Sự phổ biến của nó tiếp tục tăng lên trong phong trào phản văn hóa của những năm 1960, nhưng vào cuối thập kỷ này, thái độ đối với LSD đã đột ngột bị đảo ngược. Các tác động về nhận thức của nó ăn mòn các giá trị độc tài của chính phủ “dân chủ” do đó gây ra phản ứng dữ dội và lên đến đỉnh điểm trong Đạo luật về các chất phải được kiểm soát và sự phát động của Tổng thống Nixon trong cuộc chiến chống lại “cái gọi là Ma tuý”. Chính sách mới này đã đặt LSD (cùng với psilocybin) vào Bảng I, được định nghĩa là có khả năng bị lạm dụng cao và không có giá trị y tế (điều mà khoa học đã cho chúng ta biết là sai).
Sự khác biệt giữa nấm thần và acid
Mặc dù các tác động lâu dài do trải nghiệm thức thần gây ra, chẳng hạn như sức khỏe tâm thần được cải thiện và những giai thoại cá nhân về những trải nghiệm tâm linh thường có phần tương tự nhau giữa các loại chất thức thần tuy nhiên các hiệu ứng ngắn hạn có thể khác nhau đáng kể (ở đây người dịch mạn phép xin được đóng góp chút hiểu biết và suy nghiệm cá nhân: các độc giả quan tâm tới ý kể trên có thể tham khảo góc nhìn của người dịch trong sự liên kết giữa tâm lý học Carl Gustav Jung và giả thuyết của cá nhân người dịch, trong đó Jung đưa ra khái niệm về vô thức tập thể trong tâm thức của mỗi con người – cái khả năng mà ADN của trẻ sơ sinh, bản thân nó đã mang trong mình tầng tầng lớp lớp thông tin về thế giới của vô số thế hệ trước đó đã thu nhận và truyền lại, trong đó không thể không kể đến các hình ảnh mang tính biểu tượng, siêu tượng hằn sâu trong thế giới quan chung trong văn hoá nhân loại. Từ hiểu biết đó người dịch có thể kết nối với hiểu biết cá nhân về chất thức thần để đưa ra một giả thuyết là chất thức thần tạo ra các liên kết mới kết nối ý thức với phần vô thức ít được thừa nhận trong cuộc sống thường nhật, từ đó bộc lộ các hình ảnh mang tính biểu tượng từ vô thức tập thể đó lên bề mặt của ý thức và tạo ra một trải nghiệm mang tính thần bí, khải huyền, hiển linh cộng thêm cảm xúc mạnh mẽ, choáng ngợp của chất thức thần mà trước đó cá thể người đó chưa từng được đối diện trong cuộc đời có thể là nguyên nhân mà trải nghiệm để lại ấn tượng mạnh mẽ đối với người sử dụng). Một sự diễn giải phù hợp và hài hước cho những khác biệt này, được đặt ra bởi một bài đăng trên subreddit r/Drugs, sử dụng phép so sánh giữa hai bộ phim Chúa tể của những chiếc nhẫn và Chiến tranh giữa các vì sao – bài post liên hệ nấm thần psilocybin với Chúa tể của những chiếc nhẫn, do các đặc tính có phần thần bí, tự nhiên hữu cơ và nội tâm hơn của chuyến trip, vàtrải nghiệm LSD với cảm giác khoa học viễn tưởng, kích thích thị giác và cảm giác mãnh liệt hơn của Chiến tranh giữa các vì sao.
Đối với phần lớn các cá nhân, tất nhiên ngoại trừ số ít các trường hợp ngoại lệ, trải nghiệm LSD thường mang tính hướng ngoại hơn, trong khi trải nghiệm nấm tập trung hơn vào hướng nội. Một chuyến đi LSD thường kích thích mong muốn giao lưu, tìm kiếm sự kích thích ngoại sinh trong điệu khiêu vũ với nguồn năng lượng vũ trụ dồi dào. Khác với các chuyến đi của nấm thần thường khiến người dùng có những suy nghĩ chiêm nghiệm sâu sắc, mang theo nhiều cảm giác cơ thể được cho là mang tính trị liệu chữa lành của chúng, các chuyến đi với LSD thường được mô tả là “vui vẻ”, “hoang dã” hoặc “điên rồ”, trong khi nấm thường mang lại cảm giác tôn kính và kết nối với thiên nhiên (mặc dù LSD cũng có thể mang lại trải nghiệm khơi gợi tâm linh, kết nối với thiên nhiên).
Dựa trên kinh nghiệm cá nhân của riêng tôi, cũng có những khác biệt đáng chú ý về cả bản chất và cường độ của kích thích thị giác mà mỗi chất này đem lại. Hình ảnh LSD có xu hướng “cứng nhắc”, chuyển động nhanh và gấp khúc, đứt gãy hơn, trong khi ảo giác psilocybin mang dạng sóng, rung động và mang nhịp đập hơn. Visual của nấm có thể được mô tả như một sự tăng cường thực tế, khiến các cạnh của vật thể sẵn có nhấp nhô và màu sắc trở nên rực rỡ và bão hòa, trong khi ảo giác LSD mang lại cảm giác đắm chìm hơn, tạo ra những hình ảnh kỳ lạ và sống động cùng với các mẫu hình như kính vạn hoa.
Bên cạnh nội dung tương phản của trải nghiệm, thì thời gian bắt đầu hiệu ứng, thời lượng và cường độ của các chuyến đi cũng có sự khác nhau rõ ràng. Người sử dụng Psilocybin cần khoảng 45 phút để cảm nhận được các hiệu ứng, hiệu ứng sẽ kéo dài từ 4 đến 6 giờ và cường độ đạt đỉnh điểm sau khoảng 2 giờ. Hiệu ứng của Psilocybin đôi khi cũng được mô tả là “đến từng đợt” với cảm xúc dao động giữa sự hưng phấn tột độ và hạnh phúc tới mức bồn chồn và run rẩy. Cũng có bằng chứng được kể lại cho thấy có thể tăng cường hoặc tái kích hoạt hiệu ứng của trải nghiệm nấm thần bằng cách sử dụng cần sa một vài giờ sau khi trải nghiệm nấm thần diễn ra. Trong khi tác dụng của LSD có thể kéo dài khoảng mười hai giờ và thường được báo cáo là ổn định hơn, tăng dần cường độ cho đến khi đạt đỉnh vào khoảng hai giờ sau khi trải nghiệm, duy trì, sau đó giảm nhẹ dần sau khoảng bảy đến chín giờ.
Phương thức sử dụng đối với cả nấm thần và LSD là tương tự nhau và thường là qua đường tiêu hoá, tuy nhiên cụ thể có thể khác nhau đôi chút. Nấm thường được ăn cả cây, nghiền nát hay đóng gói thành viên nang, hoặc ủ trong trà để giảm bớt vị cay nồng của chúng. Một liều thông thường của nấm ma thuật là khoảng 1/8 ounce (3,5 gram) tuy nhiên một số cá nhân phiêu lưu nhiệt tâm với trải nghiệm thức thần (được gọi là “psychonaut” – “người tìm kiếm một tầng ý thức khác”) sẽ mong muốn liều lượng gần 5 gram, thường được gọi là “heroic dose – liều lượng cho người can đảm”. LSD cũng có thể tiêu hoá được ở dạng rắn hoặc lỏng, được cung cấp với nhiều liều lượng khác nhau hoặc trên các mẩu giấy thấm nhỏ được gọi là “tab” hay trong lọ thuốc nhỏ mắt, với liều lượng trung bình ở mức 100 microgram.
Cả acid và nấm thần đều không bị giới hạn ở một liều lượng cụ thể, và mặc dù hầu hết các nghiên cứu cho thấy kết quả đầy hứa hẹn đối với nầm thần đều dựa trên liều lượng đầy đủ, việc sử dụng microdosing gần đây đã trở nên phổ biến. Những người ủng hộ phương pháp này tuyên bố rằng sử dụng ở liều lượng dưới ngưỡng nhận biết của tri giác không làm suy giảm chức năng ý thức sẽ cho phép họ tiếp tục cuộc sống thường nhật, đồng thời cung cấp các lợi ích về nhận thức, chẳng hạn như tăng cường tập trung, tinh thần minh mẫn và sáng tạo những tính chất được coi là có liên kết với các chất thức thần. Trong khi những tuyên bố này vẫn chưa được chứng minh bởi kết quả nghiên cứu cụ thể, thì tồn tại vô vàn những bằng chứng không thể phủ nhận được kể lại từ nhiều cá nhân khác nhau.
Vậy trải nghiệm nào phù hợp với tôi?
Vậy trải nghiệm nào phù hợp với tôi?Theo dữ liệu từ Khảo sát Toàn cầu về Thuốc, cả nấm thần và LSD nhiều lần được đánh giá là an toàn nhất trong số các loại thuốc được khảo sát, và cũng liên tục giành vị trí số một về đánh giá trị trải nghiệm. Khi so sánh với các nhóm thuốc khác, chất thức thần đặc biệt an toàn, tuy nhiên khả năng có trải nghiệm tiêu cực thường xuyên xuất hiện và tăng cao ở những người có khuynh hướng di truyền đối với các tình trạng tâm lý nhất định. Nếu bạn có tiền sử gia đình bị rối loạn tâm thần hoặc tâm thần phân liệt, bạn không nên dùng bất kỳ chất thức thần nào vì nó có thể là chất xúc tác cho một cơn loạn thần hoặc thậm chí là rối loạn tâm thần dài hạn.
Theo kinh nghiệm của tôi, nếu bạn có tâm lý ổn định và mong muốn một trải nghiệm “tự nhiên”, có nền tảng và nội tâm trọn vẹn hơn với cảm giác hưng phấn, tình yêu và kết nối với thiên nhiên, nấm là một lựa chọn tuyệt vời. Nếu bạn đang tìm kiếm một chuyến đi dài và giải trí hơn một chút, hình ảnh hơn và cũng có thể dẫn đến việc nhận ra những điều hiển linh sâu sắc, thì LSD rất phù hợp với mong muốn đó. Điều quan trọng nữa là phải chú ý đến trạng thái tinh thần của bạn và môi trường mà trải nghiệm sẽ diễn ra. Các yếu tố này trong tiếng Anh được gọi là “set và setting” và có thể có tác động đáng kể đến chất lượng trải nghiệm của bạn.
Việc chuẩn bị trạng thái tinh thần và bối cảnh cho chuyến du hành của bạn bao gồm những việc đơn giản như tự làm quen với liều lượng thích hợp cho mục đích sử dụng dự kiến của bạn, có ý thức về các hiệu ứng có khả năng xuất hiện và thời gian trải nghiệm do chất đã chọn gây ra, và sắp xếp một môi trường an toàn và thoải mái cho trải nghiệm. Thông thường, bạn cũng nên có một “người dẫn đường” hoặc “người chăm sóc” tỉnh táo ở gần bạn hoặc ít nhất là có thể liên lạc dễ dàng qua điện thoại. Biết rằng ai đó có thể có mặt nếu bất cứ điều gì xảy ra sẽ làm tăng sự thoải mái cho bạn ở cả cấp độ ý thức và tiềm thức, trong khi môi trường quen thuộc và tri thức về các yếu tố mà trải nghiệm ảo giác có thể đem lại cho phép bạn thư giãn và tận hưởng chuyến đi.Các chất gây ảo giác cần được đối xử với sự tôn trọng và cẩn trọng lành mạnh, được sử dụng với tư tưởng lành mạnh và tích cực và trong một khung cảnh quen thuộc, có sự hỗ trợ. Nếu việc chuẩn bị cho ý định, trạng thái tư duy và bối cảnh thiết lập đúng đắn được thực hiện kỹ càng, chúng sẽ là công cụ mạnh mẽ để mở rộng nhận thức hay trị liệu tâm lý, cung cấp cho bạn góc nhìn khách quan về các vấn đề xã hội hoặc tình cảm, những giờ phút hạnh phúc và kéo dài lợi ích cho sức khỏe tâm thần tổng thể.
]]>Jeff Lebowe là một nhà kinh doanh với niềm đam mê về các khía cạnh siêu hình hơn của những loại nấm chữa bệnh tâm lý và tâm linh này. Hãy xem trang web của anh ấy nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về psilocybin.